Μινωικη επαυλη Βαθυπετρου

Εκτός από τα γνωστά ανάκτορα, στη μινωική Κρήτη κατασκευάστηκαν και αρκετές επαύλεις. Μία από τις πιο σημαντικές ήταν η έπαυλη στο Βαθύπετρο, η οποία βρίσκεται στη θέση Πίσω Λιβάδια, 4 χλμ. νότια από τις Αρχάνες και στη νοτιοανατολική πλευρά του Γιούχτα. Η ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε εδώ έφερε στο φως ένα μεγάλο μινωικό οικοδόμημα που χρονολογείται στο πρώτο μισό του 16ου αι. π.Χ.. Πιθανότητα υπήρξε έδρα κάποιου τοπάρχη και έχει τα χαρακτηριστικά στοιχεία της λεγόμενης ανακτορικής αρχιτεκτονικής.

Σύμφωνα με τελευταίες μελέτες πρόκειται για δύο κτήρια που όμως απαρτίζουν ένα ενιαίο σύνολο, καθώς το ανατολικό τμήμα αποτελεί νεώτερη προσθήκη. Στο αρχικό, δυτικό κτήριο (ΥΜΙΑ/1600 -1480 π.Χ.) με την εντυπωσιακή δυτική πρόσοψη και πιθανότατα δεύτερο όροφο, αναγνωρίζονται αίθουσες υποδοχής με φωταγωγούς, δεξαμενή καθαρμών, κρύπτη πεσσών, τριμερές ιερό με κόγχη, αποθηκευτικοί χώροι, αλλά και εργαστήριο αγγειοπλαστικής.

Κατά τη δεύτερη φάση (ΥΜΙΒ/1480 -1425 π.Χ.) εκτός από την προσθήκη του ανατολικού κτηρίου έγιναν και αρκετές αλλαγές στο υφιστάμενο κτήριο. Σώζονται ελαιοτριβεία, αποθήκες, χώροι παραγωγής κεραμικής, κρασιού και υφαντουργικών δραστηριοτήτων. Το Βαθύπετρο είναι σημαντικό για τις αρχιτεκτονικές του λεπτομέρειες, αλλά κυρίως διότι διέσωσε πολλά δεδομένα για την οικονομία της εποχής.

Η ανασκαφή

Την έπαυλη έφερε στο φως η ανασκαφή που πραγματοποίησε από το 1949 μέχρι και το 1956 ο Σπύρος Mαρινάτος. Παράλληλα με τις ανασκαφικές εργασίες έγιναν στερεωτικές και αναστηλωτικές εργασίες, οι οποίες συνεχίστηκαν έως το 1973. Σε ένα από τα αναστηλωμένα δωμάτια λειτουργεί μικρός εκθεσιακός χώρος με την κεραμική από την έπαυλη του Bαθύπετρου.