Βαθμολογία:
( 0 )

Μία οδική περιήγηση σε όλη την περιοχή θα ήταν αρκετή για να καταλάβει αμέσως κάποιος πως η οικονομία του τόπου αυτού στηρίζεται στην ελιά, στο αμπέλι και στην κτηνοτροφία.

Οι βοσκότοποι καταλαμβάνουν το 39,75% των συνολικών εκτάσεων του Δήμου και οι λοιπές καλλιέργειες το 57,16%. Το 1,09% καλύπτεται από δάση (μικρές συστάδες διαφόρων δέντρων κατά τόπους) και το 1,15% από οικιστικές χρήσεις.

Όπως είναι αναμενόμενο, το μεγαλύτερο μέρος του απασχολούμενου πληθυσμού (54,14%) ασχολείται με τον πρωτογενή τομέα. Ειδικά στα νότια του Δήμου, στην περιοχή των Αστερουσίων, οι κάτοικοι απασχολούνται κατά 70,19% στην κτηνοτροφία και στη γεωργία (ελαιοκαλλιέργεια). Η κτηνοτροφία περιλαμβάνει πρόβατα, κατσίκια και πολύ λιγότερο πουλερικά (περισσότερο για αυτοκατανάλωση). Στα ορεινά οι κτηνοτρόφοι πολύ συχνά τυροκομούν, κυρίως όμως για οικογενειακή χρήση (θα είστε πολύ τυχεροί αν πετύχετε τυροκόμηση σε κάποιο μιτάτο στα Αστερούσια, και πολύ περισσότερο αν γευτείτε παλαιωμένο τυρί, καμωμένο με την τέχνη του βοσκού).

Οι περισσότεροι στις μέρες μας, πουλούν το γάλα σε τυροκομεία.

Αγροκήπιο και γιορτή σπόρων

Από το 2011, με πρωτοβουλία καλλιεργητών του ΠΕΛΙΤΙ* και με την υποστήριξη του Δήμου, λαμβάνονται πρωτοβουλίες διάσωσης, διατήρησης και καλλιέργειας ντόπιων σπόρων, μεταξύ των οποίων και σιτηρών, σε μια προσπάθεια αντίστασης στον έλεγχο των σπόρων από πολυεθνικές εταιρίες και στην αντικατάσταση των ντόπιων ποικιλιών από υβρίδια και βιομηχανοποιημένους σπόρους.

Στο αγροκήπιο, ένα αγρόκτημα 2 στρεμμάτων στον Πύργο που έχει παραχωρήσει ο Δήμος στους ντόπιους καλλιεργητές, θα μπορέσετε να δείτε τους εναλλακτικούς τρόπους φυσικής καλλιέργειας, αλλά και να γευτείτε τους καρπούς των λαχανικών που πάντα χρωματίζουν τον ωραίο αυτό μπαξέ. Ρωτήστε στο παράρτημα του Δημαρχείου, που βρίσκεται πολύ κοντά στο αγροκήπιο, για να σας δείξουν το χωράφι αυτό και να σας φέρουν σε επαφή με τους καλλιεργητές του ή επικοινωνήστε κατευθείαν μαζί τους (Στέλλα: 6974-958711 από την τοπική ομάδα του ΠΕΛΙΤΙ).

Αν βρεθείτε εδώ την άνοιξη, επιδιώξτε να μάθετε πότε διοργανώνεται η καθιερωμένη ετήσια γιορτή σπόρων στην οποία γίνεται ανταλλαγή και μοιράζονται χιλιάδες ντόπια σπόρια και ποικιλίες λαχανικών και σιτηρών σε εκατοντάδες καλλιεργητές και άλλους ενδιαφερόμενους που συρρέουν από όλη την Κρήτη για να ακούσουν, να ρωτήσουν και να κουβεντιάσουν για τα θέματα φυσικής καλλιέργειας, αγροτικής ανάπτυξης αλλά και... αποανάπτυξης.

Όσπρια, σκορδάκια κι άλλα λαχανικά...

Με αυτή την πρακτική, σε συνδυασμό και με την κρίση της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια που συνέβαλε στη σταδιακή στροφή, ακόμα και νεανικού πληθυσμού, στην καλλιέργεια της γης και στην ύπαιθρο, έχουν προκύψει πολλοί νέοι καλλιεργητές σε ολόκληρη την Κρήτη και ασφαλώς και στην περιοχή του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων. Οι νέοι αυτοί εραστές της γης, υιοθετώντας πρακτικές αυτοοργάνωσης και αυτοδιαχείρισης, οργώνουν χωράφια, φυτεύουν σπόρους κάθε είδους λαχανικών, οσπρίων και σιτηρών και παράγουν τους πιο νόστιμους καρπούς της φύσης ξαναζωντανεύοντας μνήμες και γεύσεις παραλίγο εξαφανισμένες.

Στην περιοχή της Συλλάμου, πολύ κοντά στις Επάνω Αρχάνες, παράγεται ξανά το κρητικό σκόρδο που εντυπωσιάζει με το δυνατό άρωμα και την πλούσια γεύση...

Οι ελαιώνες καρπίζουν χάρη στο φυσικό εμπλουτισμό του εδάφους με άζωτο, που γίνεται χάρη στην παράλληλη καλλιέργεια κάτω από τα λιόδεντρα ντόπιας φακής, σαντορινιάς φάβας, ρεβιθιού και άλλων πανόστιμων οσπρίων.

Αξιόλογη είναι η δραστηριότητα της εταιρείας “Γαλαθηνός”, όπου μια ομάδα δραστήριων κτηνοτρόφων εμπορεύονται γάλα και κρέας με δυναμικές προοπτικές και για την τυποποίηση κτηνοτροφικών προϊόντων.

Στη μεσαία ζώνη του Δήμου, στην περιοχή του Ν. Καζαντζάκη, υπερισχύει η απασχόληση των κατοίκων στην ελαιοκαλλιέργεια, αμπελοκαλλιέργεια και στην κτηνοτροφία.

Οι εδαφοκλιματικές συνθήκες που επικρατούν ευνοούν την ανάπτυξη του ελαιόδεντρου δίδοντας λάδι με υπέροχο άρωμα και φρουτώδη γεύση και αξιόλογες βιολογικές και θε-ραπευτικές ιδιότητες.

-

ΠΕΛΙΤΙ (www.peliti.gr)

Το ΠΕΛΙΤΙ είναι μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που έχει ως στόχο τη συλλογή, διατήρηση και διάδοση των ντόπιων ποικιλιών. Αναπτύσσει δράσεις ανταλλαγών σπόρων και διανομή τους, δωρεάν, σε ερασιτέχνες και επαγγελματίες καλλιεργητές , με την προϋπόθεση ότι και οι ίδιοι με τη σειρά τους θα καλλιεργήσουν και θα δώσουν σε άλλους.

-

Όλες σχεδόν οι οικογένειες έχουν λιόφυτα και η ελαιοπαραγωγή για αυτοκατανάλωση και για πώληση στα ελαιουργεία είναι κανόνας για τη συντριπτική πλειονότητα των νοικοκυριών (κάτι που ισχύει σε όλη την Κρήτη, κυρίως για τις περιοχές της υπαίθρου).

Το ίδιο ισχύει και για την περιοχή των Αρχανών. Εκτός όμως από τα λιόφυτα, όλη η μεσαία και βόρεια πλευρά του Δήμου είναι καλυμμένη και από αμπελώνες. Ο ήπιος χειμώνας σε συνδυασμό με το θερμό και ξηρό καλοκαίρι, αλλά και τη μεγάλη ηλιοφάνεια και τη δροσιά από τους βόρειους ανέμους του κρητικού πελάγους, εξασφαλίζουν ιδανικές συνθήκες για τον κύκλο της βλαστικής ανάπτυξης του αμπελιού δίνοντας κρασιά εξαίρετης ποιότητας και μοναδικής γεύσης. Ο κρητικός αμπελώνας αποτελεί τον πλέον παραδοσιακό αμπελώνα της Ευρώπης, με παλιές ποικιλίες, οι ρίζες των οποίων χάνονται στην αρχαιότητα και στο μινωικό πολιτισμό.

Σε αυτή τη ζώνη του Δήμου, εκτός από την καλλιέργεια ελιάς και αμπελιού, οι κάτοικοι απασχολούνται και σε πολλές μεταποιητικές μονάδες επεξεργασίας, και τυποποίησης των αγροτικών προϊόντων. Το σύνολο σχεδόν των μονάδων αυτών αποτελείται από ελαιουργεία, οινοποιεία, μεταξύ δε αυτών περιλαμβάνονται συνεταιρισμοί πολύ σημαντικοί για την αγροτική οικονομία της Κρήτης, όπως ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αρχανών (με πρότυπο συσκευαστήριο επιτραπέζιου σταφυλιού που προορίζεται για εξαγωγή σε χώρες της Δ. Ευρώπης) και η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Πεζών, πανελλαδικής εμβέλειας με αξιόλογες και δυναμικές παρεμβάσεις κυρίως στη μεταποίηση και εμπορία αγροτικών προϊόντων.

Ειδικά στην περιοχή του Ν. Καζαντζάκη λειτουργεί το 70% των οινοποιητικών μονάδων της Κρήτης.

Σε μια προσπάθεια να ενδυναμώσει τον παραγωγικό ιστό, να ενισχύσει την αναπτυξιακή διαδικασία αλλά και να προβάλει το τουριστικό και πολιτιστικό προϊόν της περιοχής, ο Δήμος δημιούργησε το θεσμό της Κυριακάτικης Αγοράς. Ντόπιοι παραγωγοί συγκεντρώνονται σε κάθε Δημοτική Ενότητα για να προσφέρουν στους επισκέπτες ντόπια εκλεκτά προϊόντα, με τη συνοδεία πολιτιστικών και μουσικών εκδηλώσεων, συνδυάζοντας τη δυνατότητα επίσκεψης στα αξιοθέατα του Δήμου και τη δημιουργία κατάλληλων προϋποθέσεων για μια κυριακάτικη εκδρομή-γιορτή.

Σιτηρά

Στην περιοχή της Μεσαράς μπορεί να συναντήσετε σπαρτά που καλλιεργούν ακόμα λίγες οικογένειες, για ιδιωτική κυρίως χρήση. Παλαιότερα, η καλλιέργεια σιτηρών ήταν πολύ διαδεδομένη. Σήμερα στον Πύργο λειτουργεί αναπαλαιωμένος αλευρόμυλος που αλέθει ντόπια σιτηρά.

Εμπόριο - υπηρεσίες - τουρισμός...

Δεν είναι ασφαλώς μικρό το ποσοστό των απασχολούμενων στον τριτογενή τομέα, σε εμπορικά καταστήματα, τουριστικές και άλλες υπηρεσίες. Ειδικά ο τουρισμός, δεδομένου ότι ο Δήμος διαθέτει πολιτιστικό και φυσικό πλούτο, αποκτά όλο και μεγαλύτερο συμπληρωματικό ρόλο στις άλλες παραγωγικές δραστηριότητες. Προσπάθειες γίνονται τα τελευταία 30 χρόνια, για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού και προς αυτή την κατεύθυνση πολλοί κάτοικοι, κυρίως των Αρχανών και του Ν. Καζαντζάκη, έχουν επενδύσει μετατρέποντας τα σπίτια τους σε ξενώνες, καφενεία, ταβερνάκια και άλλες υποδομές εξυπηρέτησης των τουριστών που αποζητούν πιο γνήσιες εκδοχές του τουριστικού προϊόντος.

Η μεταμόρφωση των αγροτικών προϊόντων...

Συνεταιρισμοί γυναικών

Στις Αρχάνες (Αρχανών Γεύσεις), στο Χάρακα (Μελιστάλακτη) και στον Άγιο Βασίλειο (Βασιλείων Γλυκασμός) λειτουργούν 3 εξαιρετικοί συνεταιρισμοί γυναικών που στα εργαστήριάτους παρασκευάζουν χίλιες δυο λιχουδιές, τυπικές της κρητικής κουζίνας. Κυρίως πρόκειται για αρτοκατασκευάσματα (κουλουράκια, άρτοι, πίτες, καλτσούνια, κριτσίνια, παξιμάδια) αλλά και ντόπια γλυκά του κουταλιού (κυδώνι, κίτρο, πορτοκάλι, καθώς και καρύδι, τριαντάφυλλο και ένα σωρό άλλα ευφάνταστα γλυκίσματα που σερβίρουν συνήθως με τον ελληνικό καφέ ή μετά από ένα ωραίο γεύμα). Στα πρατήριά τους θα βρείτε ακόμα γλυκίσματα και άλλα προϊόντα καμωμένα από σταφύλι, χαρούπι, πετιμέζι ή χαρουπόμελο, και άλλα ηδύποτα όπως λικέρ αρωματισμένα με τα αιθέρια έλαια φρούτων, ή βοτάνων. Ακόμα, ματσάκια από καλά αποξηραμένα αρωματικά φυτά όπως δίκταμο, μαντζουράνα, φασκόμηλο, ρίγανη, θρούμπι κ.ά.

Αν βρεθείτε στα χωριά αυτά, ρωτήστε να σας πουν πού μπορείτε να βρείτε τους συνεταιρισμούς και δοκιμάστε κάτι από όλα αυτά τα εδέσματα που εκτός από παράδοση κουβαλάνε πολύ τέχνη...