Φαράγγι Σπηλιώτισσας

Το Χουδέτσι είναι ένα μεγάλο χωριό φημισμένο για τα επιτραπέζια σταφύλια του. Είναι χτισμένο στις παρυφές του φαραγγιού της Σπηλιώτισσας προς τα νότια-δυτικά, γεγονός που δικαιολογεί την πλούσια βλάστηση και τη γραφικότητα που δημιουργούν τα εντυπωσιακά βράχια από τα πρανή του φαραγγιού.

Το Χουδέτσι έχει μακρά μουσική παράδοση με φημισμένους ριμαδόρους και αξιόλογους οργανοποιούς. Η μουσική αυτή παράδοση επισφραγίστηκε με το μουσικό RossDaly που σε συνεργασία με το ∆ήμο, ίδρυσε το Μουσικό Εργαστήρι “Λαβύρινθος”,Μ.Ε.Λ., μια ζωηρή κυψέλη μουσικής παράδοσης και πολιτισμού. Ο “Λαβύρινθος” έχει καταστήσει το χωριό σημείο αναφοράς, διοργανώνοντας εκδηλώσεις και σεμινάρια μουσικών τροπικών οργάνων που παρακολουθούν μαθητές από όλο τον κόσμο. Στο παλιό αρχοντικό κτήριο όπου εδρεύει ο «Λαβύρινθος», λειτουργεί και επισκέψιμο μουσείο με πάνω από 200 όργανα τροπικής παραδοσιακής μουσικής της Κρήτης, της ανατολικής Μεσογείου, της Ινδίας, του Καυκάσου, της Μέσης Ανατολής και της κεντρικής Ασίας που αντιπροσωπεύουν μουσικές παραδόσεις αιώνων και περιμένουν να σας διηγηθούν την ιστορία τους και να σας γνωρίσουν τον πολιτισμό τους.

Κάθε χρόνο τον Αύγουστο, διοργανώνεται στο χωριό το HoudetsiFestival με τη σύμπραξη του Μ.Ε.Λ και της τοπικής κοινωνίας με πλήθος μουσικών εκδηλώσεων, εικαστικών δρώμενων και εκθέσεων παραδοσιακών προϊόντων.

Αξίζει να δείτε...

• Αξιόλογο αρχαιολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η κρήνη του χωριού, που χρονολογείται στα 1671 και ονομάζεται Χατζινές, που στα τούρκικα σημαίνει δεξαμενή νέρου. Κάποτε η βρύση αυτή ήταν η «καρδιά» του χωριού, υπήρχαν μάλιστα γούρνες και πλυσταριά, που γκρεμίστηκαν στη δεκαετία του 1980...
• Στη θέση Φλαμπουριάρης έχει βρεθεί μικρή πήλινη κεφαλή της θεάς Αθηνάς με κράνος της αρχαϊκής εποχής (650-500 π.Χ.). Στην ίδια θέση σώζονται λείψανα εγκατάστασης και αγωγοί υδραγωγείου ελληνιστικής εποχής. Το 1992 ανακαλύφθηκε ένας θαλαμοειδής τάφος του 13ου αιώνα π.Χ. στο προαύλιο του παλιού Δημοτικού σχολείου.
• Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται το κτήριο ιδιοκτησίας κλ. Ανδρουλάκη το οποίο ταυτίζεται με έπαυλη της Βενετοκρατίας και παρά τις νεωτερικές επεμβάσεις, το κτήριο διατηρεί τα μορφολογικά και τυπολογικά χαρακτηριστικά του. Στο ανατολικό τμήμα σώζεται ένα οικόσημο, και ένα δεύτερο εντοιχισμένο σε νεώτερο όμορο κτήριο, που πιθανότατα του ανήκει.
• Η αρχαιότερη εκκλησία του Χουδετσίου είναι ο Άγιος Νικόλαος, που χτίστηκε πριν το 1300, καταστράφηκε από τους Τούρκους και αναστηλώθηκε τον 19ο αιώνα. Οι τοιχογραφίες που κοσμούσαν το ναό καλύπτονται με ασβεστοκονιάματα. Τμήμα του διάκοοσμου έχει σήμερα αποκαλυφθεί. Βρίσκεται στην είσοδο του χωριού, πριν το παλιό πέτρινο Δημοτικό σχολείο το οποίο κτίστηκε το 1907 και αποτελεί αξιόλογο κτήριο ειδικής λειτουργίας (διδακτήριο), σημαντικό στην ιστορίας της αρχιτεκτονικής των σχολικών κτηρίων στην Κρήτη των αρχών του 20ου αιώνα. Άλλες εκκλησίες είναι η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Αντώνιος, ο Τίμιος Σταυρός, ο Άγιος Παντελεήμονας, ο Άγιος Παϊσιος, ο Μιχαήλ Αρχάγγελος, η Παναγία Ζωοδόχος Πηγή.
• Περπατήστε κατά μήκος του κατάφυτου φαραγγιού της Σπηλιώτισσας για να συναντήσετε, στο τέρμα του σχεδόν (στο ύψος του Αγίου Βασιλείου) το σιναϊτικό γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας της Σπηλιώτισσας. (για επισκέψεις κατόπιν συνεννόησης, Τηλ.: 2810 741370) 
• Τα πανηγύρια του χωριού διοργανώνονται στις 25 και 26 Σεπτεμβρίου (πανηγύρι του Άη-Γιάννη) και στις 15 Αυγούστου (εκκλησία της Παναγίας). 

Μικρό φαράγγι, όαση πρασίνου ανάμεσα στον Άγιο Βασίλειο και το Χουδέτσι. Στην είσοδό του, από τον Άγιο Βασίλη βρίσκεται το μοναστήρι της Σπηλιώτισσας.

Στην αρχή του φαραγγιού της Σπηλιώτισσας (από τη μεριά του Αγίου Βασιλείου) βρίσκεται το Σιναϊτικό γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας της Σπηλιώτισσας. Το μοναστήρι ήταν αρχικά ανδρικό, σήμερα όμως λειτουργεί ως γυναικεία μονή και είναι από τα μικρότερα ενεργά μοναστήρια της Κρήτης.

Ο ναός τη μονής είναι χτισμένος σε βράχο όπου, κατά μια παράδοση, βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Τα ίχνη των τοιχογραφιών επάνω στο βράχο του σπηλαίου της Παναγίας χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα. Γύρω στα 1600 φαίνεται πως η μονή ήκμαζε. Πέρασε στη δικαιοδοσία της Μονής Σινά κατά την περίοδο 1649-1669. 

Tηλ.: 2810 741370 (Για επισκέψεις στο μοναστήρι, κατόπιν συννενόησης)

Ο οικισμός του Αγίου Βασιλείου είναι χτισμένος στις υπώρειες του υψώματος Κεφάλα στα 360μ. και πρόκειται για ένα από τα μεγάλα και όμορφα χωριά του Δήμου, ακριβώς στο κέντρο του. Τα σπίτια του, αμφιθεατρικά χτισμένα, έχουν μια πανοραμική θέα προς ένα από τα πιο αυθεντικά κρητικά τοπία, κατάσπαρτα από αμπέλια και ελιές.

Το χωριό των πολλών εκκλησιών

Οι παλιοί κάτοικοι του χωριού λένε πως η επιδημία πανώλης που μάστιζε τα γύρω χωριά δεν πρόσβαλλε τον Άγιο Βασίλειο, γιατί τον προστάτευσαν οι εκκλησίες που έχει τριγύρω. Πράγματι, για τους λάτρεις του θρησκευτικού τουρισμού, ο Άγιος Βασίλειος είναι προορισμός, καθώςεδώ θα βρουν πολλές εκκλησίες και πλήθος από θρύλους και ιστορίες που τις συνοδεύουν. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Βασιλείου από την οποία και πήρε το όνομά του το χωριό. Ο συγκεκριμένος ναός κοσμείται με τοιχογραφίες που χρονολογούνται στον 15ο αι. Επίσης υπάρχουν η Αγία Παρασκευή, η Αγία Κυριακή, ο Άγιος Κωνσταντίνος, οι Άγιοι Αθανάσιος και Κύριλλος. Αξιόλογοι ναοί είναι του Αγίου Αντωνίου και της Αγίας Πελαγίας, οι οποίοι φέρουν τοιχογραφικό διάκοσμο, όπως και ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Στην κτητορική επιγραφή του τελευταίου αναφέρεται η χρονολογία 1291-1391.

Στην αρχή του φαραγγιού της Σπηλιώτισσας (από τη μεριά του Αγίου Βασιλείου) βρίσκεται το Σιναϊτικό γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας της Σπηλιώτισσας. Ο ναός τη μονής είναι χτισμένος σε βράχο όπου, κατά μια παράδοση, βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Τα ίχνη των τοιχογραφιών επάνω στο βράχο του σπηλαίου της Παναγίας χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα. Γύρω στα 1600 φαίνεται πως η μονή ήκμαζε. Πέρασε στη δικαιοδοσία της Μονής Σινά κατά την περίοδο 1649-1669. Στη Μονή ιδρύθηκε το 1866 το πρώτο Δημοτικό σχολείο της περιοχής. Το σχολείο αυτό εξυπηρέτησε εκείνα τα χρόνια και τους γειτονικούς οικισμούς. Για επισκέψεις στο μοναστήρι, κατόπιν συνεννόησης (τηλ.: 2810 741370).

Εκτός από τις εκκλησίες του, μπορεί κάποιος να θαυμάσει και το ίδιο το χωριό περπατώντας ανάμεσα στα σοκάκια και στις όμορφες γειτονιές του όπως: το Λιβάδι, την Πλακούρα, το Κολωνάκι, την Καρά, την Τουρκογειτονιά, τους Κατράδες και το Γεράκι καθώς και τις κρήνες- δεξαμενές “Παλαιά Βρύση”, “Φουντάνα”, την Κρήνη και τους νερόμυλους στη Σπηλιώτισσα