Μουσειο Νικος Καζαντζακης

«Το σόι του κυρού μου», γράφει ο Νίκος Καζαντζάκης στην Αναφορά στον Γκρέκο, «αποσέρνει από ένα χωριό που το λεν Βαρβάρους». Σ’ αυτό το χωριό, τη σημερινή Μυρτιά, 15χλμ. από το Ηράκλειο, εκεί που οι δρόμοι του κρασιού συναντούν τον λόγο του συγγραφέα και το ήρεμο κρητικό τοπίο, λειτουργεί από το 1983 το Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, ένα από τα πρώτα προσωπικά μουσεία λογοτεχνών στην Ελλάδα.

Οραματιστής και ιδρυτής του ήταν ο σκηνογράφος Γιώργος Ανεμογιάννης, που με τις προσπάθειές του εξασφάλισε το κτίριο και άρχισε τη δημιουργία των συλλογών, έχοντας την πολύτιμη συνεργασία της Ελένης Καζαντζάκη και πλήθους ιδιωτών.

Το Μουσείο ανακαινίστηκε πλήρως το 2009 και οι συλλογές του παρουσιάζονται με νέο τρόπο.

Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με την προσωπικότητα του συγγραφέα μέσα από χειρόγραφα και σημειώσεις του, δείγματα αλληλογραφίας με μεγάλους στοχαστές, πολιτικούς και λογοτέχνες της εποχής του, πρώτες εκδόσεις των έργων του στα ελληνικά και σ’ άλλες γλώσσες, σπάνιο φωτογραφικό υλικό, αναμνηστικά από τα ταξίδια του, προσωπικά αντικείμενα, μακέτες, κοστούμια και υλικό από θεατρικές παραστάσεις έργων του -εδώ και στο εξωτερικό- πορτρέτα και γλυπτά με τη μορφή του, δεκάδες ξενόγλωσσες εκδόσεις έργων του, όλα κειμήλια, που ζωντανεύουν τη μνήμη και προβάλλουν το έργο και την προσωπικότητα του Νίκου Καζαντζάκη.

Σήμερα το Μουσείο εξακολουθεί να εμπλουτίζει τις συλλογές του, να συντηρεί και να αξιοποιεί κάθε είδος «καζαντζακικού» υλικού. Παράλληλα, αναπτύσσει δράσεις, όπως η επιστημονική τεκμηρίωση και ψηφιοποίηση του Αρχείου του, η παραγωγή και υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, η παραγωγή έντυπων και ηλεκτρονικών εκδόσεων, μέσα σε μια προσπάθεια βελτίωσης των υπηρεσιών που προσφέρει. Ο επόμενος, στόχος του Μουσείου είναι η ενίσχυση και η ενθάρρυνση της επιστημονικής έρευνας πάνω στο έργο του Καζαντζάκη και η γενικότερη ανάδειξη του γνωστικού και του εκπαιδευτικού του ρόλου, με την υλοποίηση τέτοιων δράσεων που θα του επιτρέπουν να ικανοποιεί τους στόχους ύπαρξής του.

Εντός του μουσείου λειτουργεί καφε-αναγνωστήριο όπου προσφέρονται εξαιρετικής ποιότητας γεύματα ή μικρότερα εδέσματα, καθώς και πωλητήριο των έργων του Ν. Καζαντζάκη μεταφρασμένων σε πάρα πολλές γλώσσες, αλλά και άλλων βιβλίων.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΡΗΤΙΚΟΣ

Το 1883 γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ηράκλειο ο μεγάλος συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Τα παιδικά του χρόνια στη γενέθλια γη είναι γεμάτα από σημαντικές εμπειρίες οι οποίες φαίνεται ότι θα σφραγίσουν την εξέλιξη του ανήσυχου νέου. Ήδη στα 7 του χρόνια βιώνει την επανάσταση του 1889 και στα 17 του βλέπει να απελευθερώνεται η πατρίδα του από τον τούρκικο ζυγό. Ανέπνευσε τον ζωογόνο αέρα των ηρωικών αυτών στιγμών για την Κρήτη, γεγονός που τον επηρέασε σημαντικά, όπως φαίνεται, σε πολλές αναφορές στο έργο του.

Το 1908 αφού ολοκληρώσει σε ηλικία 25 χρόνων τις νομικές του σπουδές θα κάνει και τα πρώτα βήματα στα νεοελληνικά γράμματα με τα έργα του «Η αρρώστια του αιώνος», «Όφις και Κρίνο» και το θεατρικό έργο «Ξημερώνει». Από τα πρώτα του έργα διαφαίνεται η μετέπειτα σημαντική λογοτεχνική του πορεία.

Επηρεασμένος από τον Friedrich Nietzsche, του οποίου μεταφράζει το έργο «Τάδε Έφη Ζαρατούστρα», τον βρίσκουμε το 1912-13 να πολεμά στους βαλκανικούς πόλεμους. Στην συνέχεια κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου ταξιδεύει συνεχώς και γράφει τα σημαντικότερα ταξιδιωτικά του έργα,ενώ μεταφράζει και την Οδύσσεια. Μετά́ τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο γράφει τα σημαντικότερα βιβλία του, όπως «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται», «Καπετάν Μιχάλης», «Τελευταίος Πειρασμός», «Ζορμπάς» και ολοκληρώνει την «Οδύσσειά» του.

Στο έργο του «Αναφορά στον Γκρέκο» αποτυπώνεται με αυτοβιογραφικό τρόπο η κοσμοθεωρία του και οι βασικές αντιλήψεις του για την ζωή και την πνευματική δημιουργία. Σε όλα σχεδόν τα έργα του αποτυπώνεται η αγάπη και ο θαυμασμός του για την Κρήτη και τους ανθρώπους της, μιλώντας για την «Κρητική Ματιά», τον τρόπο δηλαδή που ο Κρητικός βιώνει την ζωή και εκφράζεται μέσα από τις καθημερινές του πράξεις και πνευματικές αναζητήσεις.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Καζαντζάκης τα έζησε στην Νίκαια της Γαλλίας και στις 26 Οκτωβρίου του 1957 πέθανε στο Freiburg. Τάφηκε στην αγαπημένη του Κρητική Γη. Από τον τάφο του, στον προμαχώνα του Μαρτινέγκο πάνω στα βενετσιάνικα τείχη του Ηρακλείου, αγναντεύει την αιωνιότητα.