Μυρτια
Χιλιομετρική απόσταση από Ηράκλειο: 24,7
Η Μυρτιά είναι το πατρικό χωριό του παγκοσμίου φήμης στοχαστή Νίκου Καζαντζάκη και ίσως του περισσότερο μεταφρασμένου παγκοσμίως. Το χωριό παλαιότερα λεγόταν Βαρβάροι.
Η ονομασία αυτή, σύμφωνα με μια παράδοση, προέκυψε όταν ο βυζαντινός αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς απελευθέρωσε την Κρήτη από τους Σαρακηνούς πειρατές το 961 μ.Χ., και εγκαταστάθηκαν στο χωριό στρατιώτες του αυτοκράτορα που δεν ήταν Έλληνες, αλλά βάρβαροι. Άλλοι λένε ότι το χωριό ήταν ορμητήριο βάρβαρων πειρατών, οι οποίοι λήστευαν τους περαστικούς και αυτοί ονόμασαν την περιοχή Βαρβάροι. Σύμφωνα όμως με ενετικά στοιχεία, το χωριό οφείλει την ονομασία του στον πρώτο κάτοικό του, που ήταν ο Ενετός Φεουδάρχης Βarbaro. Τέλος υπάρχει και η άποψη του Καζαντζάκη που, στο έργο του «Αναφορά στο Γκρέκο», μας λέει ότι η ονομασία Βαρβάροι προέρχεται από όσους απόμειναν μετά τη σφαγή τους από τους στρατιώτες του Νικηφόρου Φωκά (Άραβες, Σαρακηνοί), οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε μερικά χωριά της περιοχής, μεταξύ αυτών και στους Βαρβάρους.
Στο χωριό δεν υπάρχουν ερείπια ενετικών κτισμάτων, ωστόσο οι κάτοικοι λένε πως οι Ενετοί χρησιμοποιούσαν την εργασία των κατοίκων των Βαρβάρων στο Ηράκλειο, για την κατασκευή των ενετικών τειχών. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι υπέφεραν πολύ, κυρίως γιατί δέχονταν επιδρομές από τους Τούρκους που έμεναν στο διπλανό χωριό, στους Αστρακούς.
Στην πλατεία του χωριού δεσπόζει το Μουσείο του Νίκου Καζαντζάκη το οποίο ίδρυσε ο Γιώργος Ανεμογιάννης, σκηνογράφος – ενδυματολόγος του ελληνικού θεάτρου. Το μουσείο είναι ένας σύγχρονος και καλά οργανωμένος χώρος πολιτισμού που αποδίδει φόρο τιμής στο σπουδαίο άνθρωπο του πνεύματος, εκθέτοντας χειρόγραφα και σημειώσεις του, εκδόσεις των έργων του σε διάφορες γλώσσες, σπάνιο φωτογραφικό υλικό, αναμνηστικά από τα ταξίδια του, προσωπικά αντικείμενα, μακέτες, κοστούμια και υλικό από θεατρικές παραστάσεις έργων του, καθώς και πολλά άλλα κειμήλια, που ζωντανεύουν τη μνήμη και προβάλλουν το έργο, τη ζωή και την προσωπικότητά του. Τα αρχεία του συγγραφέα είναι πλήρως ψηφιοποιημένα και διαρκώς αναπτύσσεται πλήθος εκπαιδευτικών εφαρμογών. Το Μουσείο αποτελεί σήμερα ένα παγκόσμιο πνευματικό προσκύνημα και δεν είναι υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι είναι από μόνο του ένας βασικός λόγος για να επισκεφτεί κανείς την περιοχή.
Στη Μυρτιά εδρεύει επίσης το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, που ως σκοπό έχει τη μελέτη και προβολή του έργου Κρητών λογοτεχνών από τη δημώδη βυζαντινή παράδοση και την αναγεννησιακή βενετσιάνικη περίοδο μέχρι σήμερα. Στις δραστηριότητες του Κέντρου συμπεριλαμβάνονται πλήθος θεματικών συνεδρίων και εκδηλώσεων.
Στο χωριό υπάρχουν και πολλές εκκλησίες η Μεταμόρφωση του Σωτήρα, περίπου 100 χρόνων η Παναγία (Ευαγγελισμός) που η παράδοση λέει πως, λόγω της πίεσης από τους Τούρκους, χτίστηκε μέσα σε 40 μόλις ημέρες ο Άγιος Αντώνιος και τα Γενέθλια της Θεοτόκου, που είναι και η πολιούχος του χωριού.
Ετήσιο φεστιβάλ «ταξιδεύοντας»
Για να μπορεί να ταξιδεύει ο Καζαντζάκης, εργαζόταν ως ανταποκριτής αθηναϊκών εφημερίδων. Τα κείμενα των ανταποκρίσεών του αποτέλεσαν το υλικό για τους πέντε τόμους με το γενικό τίτλο «Ταξιδεύοντας», που θεωρούνται ως εξαιρετικά δείγματα ταξιδιωτικής λογοτεχνίας.
Με αφορμή και μέσα από τα ταξιδιωτικά κείμενα του μεγάλου λογοτέχνη, όπως καταγράφονται στη σειρά «Ταξιδεύοντας», το ΜΝΚ ξεκινάει από το 2015 να «χτίζει» μια γιορτή που θα φέρει τον κόσμο σε επαφή με τις χώρες και τους πολιτισμούς που συγκίνησαν και ενέπνευσαν το έργο του Καζαντζάκη. Στόχος είναι η καθιέρωση ενός ετήσιου καλλιτεχνικού φεστιβάλ στη Μυρτιά, όπου το κοινό θα έχει την ευκαιρία μέσα από τη μουσική, το χορό, το θέατρο και τη λογοτεχνία να «ταξιδέψει» στα βήματα του μεγάλου Κρητικού συγγραφέα και στοχαστή.
Το 2015 όσοι ταξιδέψετε στην περιοχή το μήνα Ιούλιο, μη χάσετε την ευκαιρία να συμμετέχετε στο φεστιβάλ που είναι σίγουρο ότι θα σας ανταμείψει και στο οποίο θα έχει την τιμητική της η Ισπανία.
