Μπαίνοντας στις Επάνω Αρχάνες το βλέμμα σας αναπόφευκτα θα πέσει πάνω στο επιβλητικό και κομψό κτίριο που δεσπόζει στον κεντρικό δρόμο.
Το κτίριο κατασκευάστηκε μεταξύ 1901 και 1911. Είναι διώροφο, λιθόκτιστο με υπόγειο και στεγάζεται, στο μεγαλύτερο μέρος του, με ξύλινη κεραμοσκεπή στέγη.
Τη μελέτη του άρχισε να εκπονεί το 1899 ο αρχιτέκτονας Σαλιβέρος ο οποίος ανήκε στο επιτελείο του Αρμοστή Κρήτης Πρίγκηπα Γεωργίου. Το οικόπεδο που επιλέχθηκε για την κατασκευή του βρισκόταν στην θέση “Πατητήρια” στην βορειοανατολική είσοδο του οικισμού, εκεί όπου κατά τη μεγάλη Κρητική Επανάσταση του 1897 υπήρχε το στρατόπεδο του “Τάγματος Επιλέκτων Κρητών” του Ιωάννη Νταφώτη. Το κτιριολογικό του πρόγραμμα καταρτίστηκε με υποδείξεις του δασκάλου Σημαντήρα, ώστε να καλύψει τις ανάγκες της κωμόπολης. Ο όγκος και η σημασία του κτιρίου μαρτυρούν τη σπουδαιότητα που δόθηκε στην κάλυψη των κτιριακών αναγκών της εκπαίδευσης ενός πλούσιιου και σημαντικού οικισμού.
Τα σχέδια τελείωσαν το 1901 και άρχισε αμέσως η κατασκευή του έργου, το οποίο απο- περατώθηκε με δωρεές πλουσίων Αρχανιωτών από τις Η.Π.Α. Το κτίριο λειτούργησε ως εκπαιδευτήριο μέχρι τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Τότε αναγκάσθηκαν να μεταφέρουν και να στεγάσουν εδώ τους αρρώστους του Πανανείου ∆ημοτικού Νοσοκομείου Ηρακλείου, όπως επίσης και τους τραυματίες της Μάχης της Κρήτης. Στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής στεγάστηκε στο κτήριο η Γερμανική Μεραρχία του Μύλερ τον οποίο αντικατέστησε μετά ο στρατηγός Κράιπε. Από το στρατηγείο αυτό ο Μύλερ κατεύθυνε τις επιχειρήσεις της περίφημης μάχης της Βιάννου. Επίσης από το κτίριο αυτό, τον Απρίλη του 1943, ο στρατηγός Κράιπε αναχώρησε μετά από δεξίωση για κάποια γερμανική επέτειο, για το νυκτερινό του κατάλυμα στην Κνωσό και κατά τη διαδρομή έγινε η απαγωγή του στις Πατσίδες από αντιστασιακές ομάδες και η μεταφορά του, στη συνέχεια, στην Αίγυπτο.
Μετά την απελευθέρωση στο διδακτήριο στεγάσθηκαν για λίγο διάστημα αντιστασιακές ορ- γανώσεις της Ανατολικής Κρήτης και μετά το 1945 άρχισε να λειτουργεί ξανά ως διδακτήριο.
Πρόκειται για κτίριο λιθόκτιστο που στεγάζεται στο μεγαλύτερο μέρος του με ξύλινη κεραμοσκεπή. Οι κατόψεις του υπογείου και του ισογείου αναπτύσσονται σε σχήμα Π ενώ δεύτερος όροφος έχει κατασκευασθεί μόνο στο μεσαίο τμήμα, πράγμα που προσδίδει μνημειακό χαρακτήρα στην όλη αρχιτεκτονική σύνθεση. Είναι πολύ ενδιαφέρον δείγμα ειδικού κτιρίου, κατασκευασμένου σύμφωνα με τα πρότυπα της νεοκλασικής αστικής αρχιτεκτονικής, όπως αυτά εφαρμόστηκαν σε ένα πλούσιο επαρχιακό κέντρο, πολύτιμο για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής και έχει αναπόσπαστα συνδεθεί με την ιστορία του τόπου και τις μνήμες των κατοίκων.
Σήμερα το ιστορικό διατηρητέο κτίριο έχει ανακαινιστεί για να μπορέσει να υποστηρίξει με όσο το δυνατό πιο σύγχρονο τρόπο τις δομές που φιλοξενεί, όπως το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, την Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής & Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (Α.Σ.ΠΑΙ. ΤΕ), το Κέντρο ∆ια Βίου Μάθησης του ∆ήμου και τις υπηρεσίες του ∆ήμου.
